Eén van de grootste frustraties in mijn muzikale leven is dat ik mijn grootste held nooit live zag spelen. Frank Zappa. De man die in zijn eentje meer dan een meter in beslag neemt in mijn lp- en cd-kast. In 1988 had ik de kans om hem te gaan zien maar die liet ik om diverse (destijds begrijpelijke) redenen schieten. Een herkansing kwam er niet meer. De ’88 tour was zijn laatste. Op zoek naar de, volgens degenen die erbij waren, unieke Frank Zappa live-ervaring was ik overgeleverd aan zijn alumni en zijn zonen Dweezil en Ahmet. Toen beiden samen met de Zappa bandleden Scott Thunes en Mike Keneally op bevrijdingsdag 1991 in Paradiso een set met vooral Zappa klassiekers speelden, stond ik dus met mijn neus vooraan. Na afloop groette ik Dweezil, Thunes en Keneally en sprak ik een tijdje met de toen 17 jarige Ahmet. Onder anderen over zijn vader. Dichterbij zou ik nooit meer komen. Frank overleed in december 1993.

Er is nogal wat gebeurd sinds die tijd. Na het overlijden van hun moeder raakten de broers verwikkeld in een financieel en juridisch conflict waarbij ze op ordinaire wijze openlijk over straat rolden en over en weer met modder smeten. De introverte Dweezil leerde zijn vader’s muziek heel knap noot voor noot na te spelen en tourt al meer dan tien jaar de wereld rond met een Frank Zappa tributeband, de extraverte Ahmet kreeg na het overlijden van zijn moeder de zeggenschap over de BV Zappa. De kiem van het conflict.

Naast de ruziënde broertjes waren er gelukkig altijd nog de alumni. Een groep bezielde muzikanten die er in de jaren ’60, ’70’ en ’80 bij waren, destijds medebepalend waren voor het geluid en als geen ander weten hoe het werk dient te worden uitgevoerd. In tegenstelling tot de band van Dweezil wisten zij (daarom) soms wél mijn gevoelige snaren te raken. De hoogbejaarde Grandmothers, het imposante Project Object en het muzikaal (soms) sublieme Banned From Utopia. Maar desondanks kwam ik nooit dichterbij dan die avond in 1991.

En toen was er ineens Ahmet’s aankondiging van een Frank Zappa hologram tour. Het nieuws dat het fanatieke Zappateers-legioen per direct in twee kampen splitste. Team Dweezil en Team Ahmet, resulterend in oeverloze discussies en (non)argumenten waar ik vooral om moest gniffelen. Die 3D projectie boeide me persoonlijk amper maar de samenstelling van de bijbehorende band deed me per direct watertanden. Het beste van Banned From Utopia, aangevuld met Scott Thunes en Mike Keneally. Daar moest ik bij zijn.

Gisteravond was het dan eindelijk zover. Terug in Amsterdam, alweer met de neus vooraan. En om de meest prangende vraag maar meteen te beantwoorden: die hologram viel me heel erg mee. In gammele YouTube filmpjes vooraf zag het er goedkoop en weinig overtuigend uit maar vanaf mijn plek in de zaal oogde het daadwerkelijk driedimensionaal en behoorlijk levensecht. Bovendien werd hij maar sporadisch ingezet. Daarentegen had ik meer problemen met de rest van het visuele spektakel. Dat was, waarschijnlijk in alle enthousiasme, teveel van het goede en zo nadrukkelijk aanwezig dat ik geregeld mijn ogen sloot om optimaal te kunnen genieten. Inhoudelijk was het oké, technisch en artistiek uitstekend maar alle spektakel leidde me te veel af van datgene waarvoor ik daadwerkelijk naar de hoofdstad was afgereisd: de band en haar muziek. En die laatste twee waren subliem.

Zappa’s taak als bandleider was verdeeld over Keneally op de linkerflank en Robert Martin uiterst rechts op het podium. En dan weet de kenner dat er weinig meer fout kan gaan. Martin vormde een jazzy trio met zanger/gitarist Ray White en percussionist Ed Mann. Keneally was aanvoerder van een beestachtig en adembenemend powertrio met Thunes en Joe Travers. En daartussenin bevond zich geregeld, al dan niet als hologram, film of animatie, de grootmeester zelf. Die trakteerde van gene zijde op nooit gehoorde gitaarsolo’s en zangpartijen. Een bijzondere ervaring en vooral interessant om zijn unieke geluid semi live uit een vette PA te horen knallen. Want hoe bekwaam Dweezil en alle andere navolgers ook mogen zijn, ze doen het spel en het geluid van Zappa senior nooit vergeten.

Maar ondanks de aanwezigheid van hun ingeblikte bandleider waren het de aanwezige muzikanten die de avond maakten tot wat het was: een indrukwekkend eerbetoon aan Frank Zappa en zijn muziek. Tijdens mijn jarenlange zoektocht naar de ultieme Zappa live-ervaring geloof ik niet dat ik ooit iets beters heb gehoord dan Apostrophe, The Evil Prince, Farther O’Blivion en Cheepnis zoals ze gisteren in Amsterdam werden uitgevoerd. Het moment dat de band voor mijn gevoel echter het dichtst tegen het origineel aanschurkte was opvallend genoeg tijdens de bandpresentatie van Ahmet. Terwijl hij de muzikanten uitvoerig in het zonnetje zette en het publiek erbij betrok werd er namelijk volop geïmproviseerd. Freak jazz met humor die anticipeerde op de woorden van Zappa junior, de reacties uit de zaal én onderling gegrap.

Na afloop stond ik, 28 jaar na Paradiso, weer met Ahmet te babbelen. Onder anderen over de show van destijds. Hij bleek nog net zo geïnteresseerd en sympathiek als toen. Ook schudde ik Keneally weer de hand en was er tijd voor een praatje met Ray White. Was ik daadwerkelijk dichter bij Frank Zappa gekomen vanavond? Tijdens die vier hierboven genoemde nummers wellicht. Maar all over… niet echt. Te veel show en een tweetal muzikale uitglijders. De semi grappige en prefab versies van #2 en Why Does It Hurt When I Pee waren namelijk absoluut Zappa onwaardig. En de lat ligt nu eenmal onmetelijk hoog in het Zappa-universum. Laat ik me er daarom maar bij neerleggen dat het gewoon nooit meer gaat gebeuren. 

Alhoewel… Deze band, met voor mijn part weer sporadisch Zappa’s Hologram maar zonder de overige visuele poespas, aangevuld met Dweezil zou in ieder geval resulteren in de absoluut beste Frank Zappa tribute ooit. Want als gisteravond iets duidelijk werd is het dat Dweezil weliswaar de muzikale genen van zijn pa mag hebben maar dat Ahmet ontegenzeggelijk diens showmanship door zijn aderen heeft stromen. Keneally en Martin erbij als muzikale leiders, en voor dat stukje creativiteit dat bij beide Zappa broertjes ontbreekt en er kan weinig meer fout gaan. Thunes voor het stuntbaswerk, White voor de magistrale vocalen en het is af. Durf te dromen…

Maar goed. Ondanks alle gezever vooraf was het een geweldig eerbetoon. Met als enig mankement dat het té zeer wilde imponeren. Muzikaal gezien subliem, qua entertainment amusant. Heerlijke setlist, fijne zaal, top sfeer en een band die zich na afloop ongedwongen en relaxt tussen de fans begaf. Ik had het niet willen missen.

Gezien: The Bizarre World Of Frank Zappa in het RAI Theater Amsterdam, op vrijdag 17 mei 2019. Setlist: Cosmik Debris, Montana, Trouble Every Day, Penguin in Bondage, Apostrophe,The Evil Prince, Zomby Woof, #2, Why Does It Hurt When I Pee?, Peaches en Regalia, Stink‐Foot, Farther O’Blivion, The Dangerous Kitchen, Dinah-Moe Humm, City of Tiny Lites, Dead Girls of London, Dirty Love, Cheepnis, Camarillo Brillo

Band: Robert Martin (keyboards, saxophone, vocals), Mike Keneally (guitars, keyboards, vocals), Ray White (guitars, vocals), Scott Thunes (bass guitars), Ed Mann (percussion), Joe Travers (drums), Frank Zappa (vocals, guitars).

Geen foto’s van Amsterdam helaas. Fotograferen van dit multimedia spektakel is nagenoeg onmogelijk. Credit: Mike Mesker.