“The Black Page is a piece by American composer Frank Zappa known for being extraordinarily difficult to play. It is written in common time with extensive use of tuplets, including tuplets inside tuplets. At several points there is a crotchet triplet (sixth notes) in which each beat is counted with its own tuplet of 5, 5 and 6; at another is a minim triplet (third notes) in which the second beat is a rubato quintuplet (actually a tuplet of 7), and the third beat is divided into tuplets of 4 and 5. The song ends with a crotchet triplet composed of tuplets of 5, 5, and 6, followed by two tuplets of 11 in the space of one.” (Wikipedia)

Zomaar een woensdagavond in Aken. Amper 20 minuten verwijderd van mijn voordeur sta ik voor een groep muzikanten die ‘The Black Page’ even uit de mouw schudt. Bijna argeloos, tussen een aantal populaire en minder complexe publieksfavorieten in. In een perfecte uitvoering. De sfeer in de behoorlijk goed gevulde zaal zweeft ergens tussen ongeloof, verbazing en euforie. Banned From Utopia is in town.

Banned From Utopia is één van de vele Frank Zappa tribute acts die de wereld rondreizen om ’s mans muziek levend te houden. Muzikanten die in het verleden door Zappa werden uitverkoren om tot zijn band toe te treden en daar sindsdien door worden achtervolgd. Door de fans, de pers en de volstrekt unieke muziek. The Grandmothers Of Invention, Project Object en de officiële Zappa Plays Zappa van zoon Dweezil waren recentelijk te bewonderen. Stuk voor stuk kwalitatief dik in orde en met het hart op de juiste plaats, maar Banned From Utopia overtreft ze allemaal.

De samenstelling van de huidige Banned From Utopia bestrijkt de periode 1973 tot 1988 en bestaat uit. Robert ‘Bobby’ Martin (zang, toetsen, sax, hoorn), Ray White (zang, gitaar), Tom Fowler (bas), Albert Wing (sax), Ed Mann (marimba, percussie), Morgan Agren (drums) en Mike Miller (gitaar, zang). De laatste is de enige die nooit persoonlijk met Zappa heeft gewerkt, maar zijn CV met namen als Chick Corea, Brand X, Natalie Cole, Queen Latifah, Bette Midler, Quincy Jones en Brian Wilson is er niet minder indrukwekkend om. Bovendien speelde hij in diverse incarnaties van The Grandmothers en kent hij dus het klappen van de zweep.

De setlist zoekt de balans tussen jazz, rock en Zappiaans experiment met voldoende soul om te blijven swingen. Zo volgt de ogenschijnlijk eenvoudige rocksong ‘Doreen’ na de 60’s avant garde jazz van ‘Eric Dolphy Memorial Barbeque’. Ondanks de complexiteit van veel nummers wordt het nooit zwaar op de hand. De muziek blijft warmte uitstralen en er is altijd ruimte voor humor. Zoals het hilarische verhaal over Sting, die zich tijdens Zappa’s laatste tour blijkbaar niet geliefd heeft gemaakt met zijn pedante supersterrenhouding. Desondanks wordt zijn ‘Murder By Numbers’ net als in 1988 op meesterlijke wijze over Oliver Nelson’s ‘Stolen Moments’ gedrapeerd.

Midden in een sublieme uitvoering van de jazz-fusion gigant ‘Big Swifty’ verzucht mijn buurman dat dit in twintig jaar voor het eerst is dat de grote meester nauwelijks nog wordt gemist. Tuurlijk, zijn verschijning en gevatte opmerkingen zouden een meerwaarde zijn. Maar Bobby Martin heeft de regie strak in de hand. Bovendien weet Mike Miller Zappa’s gitaarpartijen perfect te vertolken. Muzikaal valt er dus helemaal niets te klagen.

Op 4 december a.s. is het precies twintig jaar geleden dat Frank Zappa overleed. Toch is het dankzij acts als Banned From Utopia nog altijd mogelijk om dicht bij hem te geraken en zijn aanwezigheid bijna te voelen. Dankzij de muziek, de anekdotes en de passie die hij overdroeg aan zijn voormalige bandleden.

Wanneer de show in Aken wordt onderbroken wegens een hardnekkig rondzingende lage en aanhoudende galm die door de technici maar moeilijk te temmen blijkt, pikt Tom Fowler de ontstane dreunende toon op en bouwt er een basloopje omheen. In een reflex, alsof boven iemand met zijn vingers knipt. En ik denk aan The Big Note.

Fenomenaal, indrukwekkend, memorabel!

Banned From Utopia speelde op woensdag 13 november 2013 in de Jakobshof te Aken.
Setlist: Zoot Allures. Montana, Marqueson’s Chicken, Society Pages, Dupree’s Paradise, The Black Page, Advance Romance, Zomby Woof, Eric Dolphy Memorial Barbecue, Doreen, Inca Roads, What’s New In Baltimore, Cosmic Debris, Big Swifty, City Of Tiny Lights, Stolen Moments / Murdered By Numbers, The Illinois Enema Bandit, Whipping Post.